فناوري اطلاعات و ارتباطات در قرن 21

در پنج دهه اخیر بروز تحولات گسترده در زمينه فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی، تغييرات عمده اي را در عرصه هاي متفاوت حيات بشري به دنبال داشته. بشر همواره از فناوري استفاده می کند و كارنامه حيات بشري مملو از ابداع فناوري هاي اطلاعات و ارتباطات كه از آنان به عنوان فناوريهاي جديد و يا عالي، ياد مي شود بيشترين تاثير را در زندگی امروزی انسانها داشته است.

دنياي ارتباطات و توليد اطلاعات به سرعت در حال تغيير بوده و ما امروزه شاهد همگرايي آنان بيش از گذشته با يكديگر بوده، بگونه‌اي كه داده‌ها و اطلاعات بسرعت و در زماني غيرقابل تصور به اقصی نقاط جهان منتقل و در دسترس انسانها قرار مي‌گيرد.

ICT يافناوري‌‌اطلاعات‌و ارتباطات( Information & Communication Technology)، بدون شك تحولات گسترده ای را در تمامي عرصه‌های اجتماعي و اقتصادي بشريت به دنبال داشته و تاثير آن بر جوامع بشري بگونه‌ای است كه جهان امروز به سرعت در حال تبديل شدن به يك جامعه اطلاعاتی است. جامعه اي كه در آن دانايي و ميزان دسترسي و استفاده مفيد از دانش، داراي نقشي محوري و تعيين كننده است. گستره كاربرد و تاثيرات بسیار زیاد آن در ابعاد مختلف زندگي امروزي و آينده جوامع بشري به يكي از مهمترين مباحث روز جهان تبدیل شده و توجه و نظر بسياري از كشورهاي جهان را به خود معطوف كرده است.

در تعريف فناوري اطلاعات و ارتباطات مي‌توان گفت؛ فناوري عبارت است از جمع آوری، سازماندهی، ذخيره و نشر اطلاعات اعم از صوت، تصوير، متن يا عدد كه با استفاده از ابزار رايانه‌ای و مخابرات شکل می گیرد.

صرف نظر از تعاريف مختلف و متنوع و دامنه وسيع كاربرد فناوري اطلاعات و ارتباطات در بخشهاي مختلف زندگي امروز انسانها، دسترسي سريع به اطلاعات و انجام امور بدون در نظر گرفتن فواصل جغرافيايي و مرزها و فارغ از محدوديتهاي زماني محوري ترين دستاورد اين فناوري تا کنون بوده است.

از این رو می توان گفت که از ارتباطات مطمئن و در دسترس بصورت كارآمد، به عنوان بخشي از ابزار مطرح سازي مشكلات جهاني بهره‌ مند شده ایم. ممكن است فناوريهاي نوین اطلاعاتي و ارتباطي به در کوتاه مدت و به تنهایی گرسنه‌ها را سير نكند، گرسنگی و فقر را ريشه كن نكند، يا مرگ و مير كودكان را به صورت مستقیم کاهش ندهد، اما عواملي بيش از پيش و با اهميت هستند كه رشد اقتصادي و برابري اجتماعي را به حركت درمي‌آورند.

در فناوري اطلاعاتي و ارتباطي، توليد، تنوع و توزيع كارآمد محصولات كشاورزي را مقدور می‌سازد و امكان عرضه خدمات اوليه بهداشتي به افراد نيازمند مناطق محروم از تسهيلات بهداشتي را فراهم‌تر مي‌سازد. همچنين به اساتید اين امكان را میدهد كه دانش و علم خود را به دورافتاده‌ترين نقاط زمین برسانند. دسترسي به فناوري اطلاعات میتواند ايجاد شركتهای كوچك و گروه بندی فقيرترين و دورافتاده‌ترين مناطق جهان را رشد دهد و تقويت كند و به آنها كمك كند و بخش عمده بازارهاي داخلی و جهانی را به هم پيوند دهد.

فناوري اطلاعات در رابطه با امكان جهش زير ساختهای فقير طوري فراهم شده كه دوري از بازارها ديگر عامل زيان بار نيست و كانالهاي توزيع ناكارآمد، ديگر از ميان رفته و استراتژی و تکنیک خود را نسبت به گذشته کاملا تغییر داده است.

فناوري اطلاعات و ارتباطات میتواند تاثير زيادي در روند رشد و بهبود حكومت گردانی به جاي گذارد، میتواند به مردمي كه دورافتاده، زبان بسته و غير قابل بروز بوده‌اند صدايي بدهد كه بتوانند صرف نظر از جنسيت و مكان زندگي خود سخن بگويند. با اين اوصاف با پذيرش قدرت فراوان فناوريهاي اطلاعاتي و ارتباطي در بهبود و اعتلاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي مردم، بايد آن را محور تمام راهبردهاي توسعه قرار بدهیم.

بر این اساس نظريه‌هايی همچون ايجاد دولتهاي الكترونيكي، شهرهای الكترونيكي، آموزش الكترونيكي، و تجارت الكترونيكي مطرح شد و طی چند سال اخير در بعضی از كشورها پيشرفتهایی قابل توجه کرده است. مزاياي عملي شدن اين نظريه‌ها استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات را به يك بحث جهاني و قابل توجه جوامع مختلف مبدل كرده كه يكي از آنها، بحث ايجاد دولتهاي الكترونيكي است.